چالش‌های فضای سبز در شهرهای ایران و تجربه موفق اصفهان

به گزارش خبرگزاری   شهرداران ، امروزه فضاهای سبز شهری به‌نوعی شریان‌های حیاتی شهرها شناخته می‌شوند؛ عرصه‌هایی که فراتر از جنبه زیبایی‌شناسی، نقش‌هایی بنیادین در سلامت جسمی و روانی شهروندان و ایجاد تعاملات اجتماعی ایفا می‌کنند.

در جهان مدرن، شهرهایی که به توسعه و نگهداری اصولی فضای سبز توجه دارند، به وضوح شاهد کاهش فشارهای زیست‌محیطی، ارتقای کیفیت هوا و بهبود شرایط رفاهی و تفریحی مردم هستند، این فضاها به شهروندان امکان می‌دهند تا در دل محیط‌های شهری شلوغ و پر استرس، نفس تازه کنند، لحظاتی آرامش و آسایش را تجربه کنند و در محیط‌هایی سالم به فعالیت‌های ورزشی و تفریحی بپردازند.

در ایران، اهمیت این فضاها دوچندان می‌شود، بخش وسیعی از کشور در اقلیم خشک و نیمه‌خشک واقع شده و کمبود منابع آبی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شود، رشد شهرنشینی، توسعه صنعتی و گسترش مناطق مسکونی در کنار محدودیت منابع آب، فشار مضاعفی بر فضاهای سبز شهری وارد کرده است، در چنین شرایطی، فضای سبز تنها یک عنصر تزئینی نیست بلکه عاملی حیاتی برای تعدیل دما، کاهش آلودگی هوا، جذب آلاینده‌ها، کنترل ریزگردها و ایجاد محیطی سالم برای شهروندان است.

از سوی دیگر، این فضاها نقش مهمی در کاهش تنش‌های اجتماعی و ارتقای تعاملات انسانی دارند، پارک‌ها، بوستان‌ها و مسیرهای سبز پیاده‌روی، علاوه بر جنبه تفریحی و رفاهی، فرصتی برای جمع شدن خانواده‌ها، فعالیت‌های گروهی و ایجاد حس تعلق به محیط شهری فراهم می‌کنند، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که شهروندانی که به فضای سبز دسترسی کافی دارند، از سلامت روانی و جسمانی بالاتری برخوردارند و تمایل بیشتری به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دارند.

در این میان، شهر اصفهان با تاریخ و تمدنی چند هزار ساله، نمونه‌ای شاخص از تلاش برای حفظ و توسعه فضای سبز در شرایط محدودیت منابع آبی است، این شهر که زاینده‌رود و شبکه‌های آبیاری تاریخی خود را در اختیار دارد، سال‌هاست با خشکی رودخانه و کاهش منابع آب زیرزمینی مواجه است، با این حال، مدیریت شهری با هدف‌گذاری دقیق و برنامه‌ریزی بلندمدت، توانسته است بخش قابل توجهی از فضای سبز شهر را حفظ کند و به توسعه آن ادامه دهد، ایجاد شبکه‌های جمع‌آوری و تصفیه پساب، احداث تصفیه‌خانه‌های مدرن و بهره‌گیری از منابع آب بازیافتی، نمونه‌ای از اقدامات این شهر برای تأمین آب مورد نیاز باغ‌ها و بوستان‌ها است.

تلاش‌های مدیریت شهری اصفهان نشان می‌دهد که حتی در شرایط کم‌آبی، با برنامه‌ریزی و استفاده بهینه از منابع، می‌توان فضای سبز پایدار ایجاد کرد، توسعه بوستان‌ها و فضاهای سبز با سرانه مناسب، نه‌تنها به زیست‌بوم شهری کمک می‌کند بلکه نقش مؤثری در کاهش اثرات منفی کم‌آبی و تغییرات اقلیمی ایفا می‌کند و این اقدامات به حفظ میراث تاریخی و فرهنگی شهر کمک می‌کنند، چرا که بسیاری از باغ‌ها و فضای سبز تاریخی اصفهان بخش مهمی از هویت شهری و فرهنگی آن محسوب می‌شوند.

علاوه بر این، فضای سبز شهری به‌عنوان ابزاری کارآمد برای کاهش اثرات آلودگی‌های صنعتی و ترافیکی عمل می‌کند، پوشش گیاهی مناسب می‌تواند ذرات معلق هوا را جذب کند، دمای محیط را تعدیل کند و کیفیت اکوسیستم شهری را ارتقا دهد، با این نگاه، فضای سبز نه تنها جاذبه‌ای برای شهروندان و گردشگران است بلکه سرمایه‌ای راهبردی برای مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی و کم‌آبی به شمار می‌آید.

تجربه اصفهان نشان می‌دهد که اهمیت فضای سبز شهری فراتر از جنبه‌های زیبایی‌شناسی است و حفظ آن نیازمند نگاه جامع، همکاری میان دستگاه‌های مختلف شهری، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آبی و مدیریت پایدار منابع است؛ هر هکتار فضای سبز، تلاشی برای ایجاد شهرهای زنده، سالم و مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی است و به شهروندان این امکان را می‌دهد تا در محیطی امن، سالم و با کیفیت زندگی کنند.