گردشگری مبتنی بر اقتصاد چرخشی

به گزارش شهرداران و  روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، نشست تخصصی «گردشگری مبتنی بر اقتصاد چرخشی» با حضور بهمن خداپناه، مجری طرح، اکبر پورفرج، ناظر طرح و مجتبی بابایی دبیر نشست برگزار شد.

در ابتدای این نشست، مجتبی بابایی، دبیر پنل بر اهمیت توجه به توسعه گردشگری با رویکرد اقتصاد چرخشی پرداخت و گفت: تئوری اقتصاد چرخشی یک رویکرد تجاری و راه حل محور را برای مسائل پایداری پیشنهاد می­ کند به گونه ­ای که به فرآیندهای تولید و مصرف اشاره دارد و استفاده از منابع (غیر قابل تجدید) را محدود می‌کند و تقریباً هیچ زباله‌ای تولید نمی‌کند. وی ادامه داد: بقایای تولید و مصرف بازیافت می‌شود به همین دلیل شهرداری تهران در کنار سایر دستگاه های اجرایی و سیاست گذاری بایستی فعالیت­ های حوزه گردشگری را با توجه به اصل اقتصاد چرخشی پیاده کنند.

در ادامه نشست، بهمن خداپناه، مجری طرح «شناسایی و ارجحیت سنجی عوامل موثر بر گردشگری مبتنی بر اقتصاد چرخشی در شهر تهران و ارائه راهبردهای سیاستی» به صورت مختصر ادبیات پژوهشی و فلسفه پیدایش اقتصاد چرخشی و گردشگری چرخشی و یافته ­های تحقیق را ارائه نمود. مجری طرح اقتصاد چرخشی را جایگزینی برای اقتصاد خطی سنتی (ساخت، استفاده، دفع) دانست و خاطر نشان کرد: در اقتصاد چرخشی منابع را تا زمانی که ممکن است در استفاده نگه می‌داریم، حداکثر ارزش را در حین استفاده از آن‌ها استخراج می ­کنیم، سپس محصولات و مواد را بازیابی و بازسازی می­ کنیم. هدف اقتصاد چرخشی بستن حلقه ­هاست. به زعم خداپناه،؛ در مدل چرخشی هیچ چیز ضایع نیست، برخلاف اقتصاد خطی است. اقتصاد چرخشی اقتصادی است که در آن از منابع به نحو احسن برای به دست آوردن بیشترین ارزش از آن‌ها استفاده می­ شود. خداپناه افزود: آنچه در پایان عمر آن‌ها باقی می‌ماند، بازیافت یا مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرد تا ضایعات کاهش یابد. هدف تلاش برای مبارزه با برخی از مشکلات مرتبط با مصرف بیش از حد، رشد مداوم و کاهش منابع است. با اقتصاد خطی سنتی که به موجب آن اشیا مورد استفاده قرار می‌گیرند، فرسوده می‌شوند و دور ریخته می‌شوند، تفاوت دارد زیرا در عوض استفاده مجدد و تعمیر محصولات را تشویق می‌کند و باعث صرفه‌جویی در انرژی می‌شود. مجری طرح هدف کلی را دستیابی به تعادل بهتر بین مردم، سیاره و رشد اقتصادی دانست. خداپناه مهم ترین دلایل و ضرورت هایی که حرکت به سوی گردشگری چرخشی را توجیح می­ کند را به این صورت برشمرد: ۱- ما بیشتر از آنچه زمین می تواند فراهم کند استفاده می کنیم. امروز، ما از حدود ۱٫۶ زمین استفاده می کنیم. به این معنی که ما در حال استفاده از حدود ۶۰ درصد بیشتر از منابع زمین نسبت به آن چیزی که می تواند هر سال بازسازی شود. تا سال ۲۰۵۰، با افزایش جمعیت جهان و در نتیجه افزایش مصرف، این “بیش از حد” می تواند به ۳-۴ زمین برسد که به وضوح ناپایدار است. ۲- استخراج بیش از حد به مردم، سیاره زمین و اقتصاد آسیب می رساند. سیستم خطی فعلی ما به استخراج – از جمله منابع طبیعی کمیاب – وابسته است و بر اساس مطالعه ای که توسط محیط زیست سازمان ملل انجام شده است، مسئول ۵۳ درصد از انتشار کربن در جهان و بیش از ۸۰ درصد از بین رفتن تنوع زیستی است. ۳- زباله های ما خارج از کنترل است. امروزه، جهان بیش از ۲ میلیارد تن زباله جامد تولید می کند و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ به ۳٫۴ میلیارد تن برسد. حدود یک سوم این زباله ها به درستی مدیریت نمی شوند. بر حسب حجم، زباله های جهانی شامل ۴۴ درصد مواد غذایی و ارگانیک، ۱۷ درصد کاغذ و ۱۲ درصد پلاستیک است که همه کالاهای ارزشمند هستند. ۴- محل های دفن زباله حتی مرگبارتر از آن چیزی است که فکر می کردیم. وقتی زباله‌ها در انبوهی قرار می‌گیرند، محیط بدون اکسیژن از باکتری‌هایی پشتیبانی می‌کند که در آن شرایط رشد می‌کنند. همانطور که میکروب ها زباله ها را تجزیه می کنند، دی اکسید کربن و متان آزاد می کنند. این دومی در ۲۰ سال اول انتشار آن ۸۴ برابر قوی‌تر از دی اکسید کربن یک عامل گرمایش جهانی است ۵- ما هر روز غذا را هدر می دهیم، حتی اگر میلیون ها نفر گرسنه باشند. ۲۲ درصد از انتشار جهانی و ۳۰ درصد مصرف انرژی مربوط به بخش مواد غذایی است. در عین حال، نزدیک به یک سوم کل مواد غذایی تولید شده هدر می رود و ضایعات مواد غذایی همچنان بالاترین محصول موجود در محل های دفن زباله هستند. ۶- پرتاب منسوجات. ما تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۴۸ میلیون تن پوشاک را دور خواهیم ریخت. ارزش ۵۰۰ میلیارد دلاری با اتخاذ راه حل های مد مدور، دور نگه داشتن مواد با ارزش از محل دفن زباله و کاهش اتکای ما به کالاهای بکر در خطر است. ۷- طلا در سطل های زباله ما. امروز ما سالانه بیش از ۵۰ میلیون تن کالاهای الکترونیکی و الکتریکی به ارزش بیش از ۶۲ میلیارد دلار از جمله مواد معدنی خاکی کمیاب، طلا و مس را دور می اندازیم.

در  ادامه نشست پورفرج، ناظر طرح نکاتی را جهت توسعه نظری و عملی گردشگری چرخشی در تهران طرح نمود. از نظر پورفرج، اقتصاد چرخشی سالیان سال است که در روستاها استفاده می شود اما توسعه نظری از سوی غربی ها اتفاق می افتد.