تاریخچه تشکیل شهرداری در ایران

تاریخچه تشکیل شهرداری در ایران دارای مراحل متعددی است که از دوران قاجاریه آغاز و تا دوره‌های پهلوی و پس از انقلاب اسلامی ادامه می‌یابد.

به گزارش شهرداران، تاریخچه تشکیل شهرداری در ایران دارای مراحل متعددی است که از دوران قاجاریه آغاز و تا دوره‌های پهلوی و پس از انقلاب اسلامی ادامه می‌یابد. در ادامه به تفصیل بیشتری به هر یک از این مراحل می‌پردازیم:

دوران قاجاریه
شروع تغییرات شهری
در اواسط قرن نوزدهم میلادی، با گسترش روابط ایران با کشورهای اروپایی، ضرورت ایجاد نهادهای مدرن شهری بیش از پیش احساس شد. ناصرالدین شاه قاجار در زمان حکومت خود، نخستین اقدامات را برای نوسازی شهر تهران آغاز کرد.

تأسیس بلدیه
در سال ۱۲۸۶ هجری شمسی (۱۹۰۷ میلادی)، اولین شهرداری تهران با نام “بلدیه” تأسیس شد. هدف از ایجاد این نهاد، ساماندهی امور شهری و بهبود وضعیت نظافت، روشنایی، و خدمات عمومی بود. اولین رئیس بلدیه، میرزا موسی‌خان، با چالش‌های فراوانی برای ایجاد ساختار اداری مواجه بود.

قانون بلدیه
در همان سال، “قانون بلدیه” به تصویب مجلس شورای ملی رسید. این قانون، شهرداری‌ها را موظف به ارائه خدمات متنوعی از جمله نظافت، جمع‌آوری زباله، ایجاد و نگهداری از فضای سبز، و مدیریت بازارها کرد. همچنین، وظایف اداری و حقوقی شهرداری‌ها نیز در این قانون تعریف شد.

دوران پهلوی
رضا شاه پهلوی
با به قدرت رسیدن رضا شاه پهلوی، توسعه و نوسازی شهرها به یکی از اولویت‌های اصلی دولت تبدیل شد. در این دوره، ساخت و سازهای گسترده‌ای در تهران و شهرهای دیگر صورت گرفت. رضا شاه به تشکیل و تقویت شهرداری‌ها توجه ویژه‌ای داشت و تلاش کرد تا با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، شهرها را به سمت مدرنیته سوق دهد.

محمد رضا شاه پهلوی
در دوره محمد رضا شاه پهلوی، برنامه‌های نوسازی شهری ادامه یافت. با افزایش جمعیت و توسعه شهرها، نیاز به مدیریت کارآمدتر شهرها بیشتر شد. در این دوره، پروژه‌های بزرگی مانند احداث خیابان‌ها، پل‌ها، و ساختمان‌های مدرن اجرا شد و شهرداری‌ها نقش محوری در این تحولات داشتند.

پس از انقلاب اسلامی
تغییرات ساختاری و وظایف جدید
پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، ساختار و وظایف شهرداری‌ها تغییرات زیادی پیدا کرد. شهرداری‌ها به نهادهایی با استقلال بیشتر و با توجه به اصول اسلامی و انقلابی تبدیل شدند. در این دوره، شوراهای اسلامی شهر و روستا تأسیس شد که نقش نظارتی و مشارکتی در مدیریت شهری ایفا می‌کنند.

تصویب قوانین جدید
در دهه‌های اخیر، قوانین و مقررات مربوط به شهرداری‌ها بارها مورد بازبینی قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین این قوانین، “قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران” است که در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسید. این قانون بر مشارکت مردمی در مدیریت شهری و شفافیت بیشتر تأکید دارد.

وظایف و مسئولیت‌های مدرن شهرداری‌ها
امروزه، شهرداری‌ها در ایران وظایف گسترده‌ای را بر عهده دارند که شامل مدیریت حمل و نقل عمومی، توسعه و نگهداری زیرساخت‌ها، مدیریت بحران، حفاظت از محیط زیست، برنامه‌ریزی شهری، و ارائه خدمات اجتماعی و فرهنگی می‌شود. شهرداری‌ها همچنین نقش مهمی در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های توسعه شهری و بهبود کیفیت زندگی شهروندان دارند.

تاریخچه شهرداری‌ها در ایران نشان‌دهنده تحولات گسترده‌ای است که از دوران قاجاریه آغاز و تا به امروز ادامه دارد. این تحولات منعکس‌کننده تغییرات اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی کشور است و نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر برای بهبود مدیریت شهری و ارائه خدمات بهتر به شهروندان می‌باشد.