تمرین عملیاتی اسکان اضطراری در شهر تهران

به گزارش شهرداران و با دکتر آروین برزنجی ،دانشجوی دکتری سلامت در بلایا و فوریت ها درباره تمرین عملیلاتی اسکان موقت در تهران به گفتگو نشستیم

تمرین عملیاتی اسکان اضطراری در شهر تهران با سناریوی زلزلهبا بزرگای ۶ و ۷ ریشتری و بامشارکت حدود ۳۵۰۰ نفر و با محوریت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، ومشارکت جمعیت هلال احمر، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران، سازمان اورژانس، نیروی انتظامی و یگان های تابعه،  وزارت نیرو، سازمان آب، برق و شرکت گاز، سازمان پدافند غیرعامل، وزارت ارتباطات، فرمانداری تهران، پلیس، قرارگاه ثارالله،  و سایر دستگاه های مرتبط، درروز چهارشنبه ۲۴ آبان ماه ۱۴۰۲ در بوستان ولایت تهران و اجرا شد. اما چرا باید تمرین­های عملیاتی اجرا شود و هدف از انجام تمرین اسکان اضطراری در شهر تهران چه بود؟

رخداد حوادث و بلایا ومتعاقب آن بروز آسیب های جانی و اقتصادی آنها در هر زمان قابل انتظار است. به همین دلیل دولت ها و سازمان های مرتبط با آن و همچنین سازمان های مردم نهاد به عنوان عوامل محوری در حفاظت از جان و مال مردم نقش دارند. دولت ها و سازمان های مسئول و همکار در امر مدیریت کاهش خطر بلایا، همچنین وظیفه آموزش های همگانی و نیز ایجاد روحیه­ی مشارکت مردمی جهت ارتقای برنامه های کاهش خطر بلایا را نیز بر عهده دارند.

در چرخه مدیریت خطرحوادث و بلایا، چهار مرحله ی پیشگیری و کاهش اثر، آمادگی، پاسخ و بازیابی(بازسازی و بازتوانی) وجود دارد که برگزاری تمرین ها یکی از کارکردهای اصلی و اساسی در مرحله ی آمادگی می باشد. به صورت کلی برگزاری تمرین با دو هدف اصلی یادگیری و تمرین نقشها و عملکردها توسط افراد و سازمان ها و همچنین شناسایی نقاط قوت و ضعف و ارتقای توانمندی ها و ظرفیت سازی جهت پاسخ موثر به بلایا در شرایط واقعی، انجام می­گیرد. تمرین ها به روش کل مباحثه محور و مبتنی بر عملکرد اجرا می گردند. تمرین های مباحثه محور که به شکل سمینار و کارگاه و تمرین های دورمیزی انجام میگیرند، بیشتر مبتنی بر همفکری و بحث در خصوص چرایی اقدامات و تصمیم گیری ها در مواقع حساس، بوده و در خصوص استراتژی ها و عملکردها به شمل تئوری بحث و گفتگو می شود و نیازبه جابجایی پرسنل و امکانات وجود ندارد. در حالیکه، در تمرین های مبتنی بر عملکرد یا عملیات محور، عملکردها و مهارت های مورد نیاز بر اساس شرایط واقعی و بر اساس رویه ها و دستورالعمل های موجود به کار گرفته شده و علاوه بر نیاز به جابجایی پرسنل و تجهیزات، وجود همکاری های بین سازمانی گسترده نیاز است. تمرین های عملیاتی، بر اساس سناریوی مشخص و در یک زمان و محیط واقعی، و با حضور سازمان های مختلف و درگیر، جهت ارزیابی برنامه ها، دستورالعمل ها، عملکردها و نیز جنبه های مختلف آمادگی و ظرفیت سازی برگزار می گردد. در حقیقت در تمرین های عملیاتی نقاط قوت و ضعف از جنبه های مختلف راهبردی و عملیاتی مشخص شده و میتوان جهت ارتقای نقاط قوت و بهبود نقاط ضعف در شرایط واقعی تلاش کرد. همچنین هماهنگی های بین سازمانی در این نوع تمرین مورد ارزیابی و آزمون قرار گرفته تا در نهایت هماهنگی هرچه بهتر سازمانی شکل گیرد. علاوه بر این بکارگیری تجهیزات و امکانات مورد استفاده در زمان های پاسخ به حوادث، نیازمند مهارت و آشنایی با این امکانات بوده که قاعدتا در زمان تمرین؛ این مهارت ها نیز ارتقا و بهبود می یابد. علاوه بر این به منظور هدایت منابع در جهت افزایش کارایی، عملیات فعالیت های فرماندهی و ستادی و هدایت پذیری نیروهای عملیاتی تمرین می شوند.

یکی از مباحث بسیار در نخستین ساعات و روزهای رخداد بلایا، اسکان اضطراری مردم متاثر از بلایا می باشد. اسکان اضطراری پس شناسایی افراد آسیب دیده و بی خانمان ناشی از بروز وقوع حوادث و بلایا(برای مثال زلزله) ونقل و انتقال و استقرار آنها در محلهای پیش بینی شده برای تامین حداقل شرایط زندگی امن و بهداشتی تا زمان ایجاد امکانات مناسبتر برای اسکان موقت آنها انجام می­گیرد. اسکان اضطراری به شکل معمول در چادرها انجام می گیرد، با این حال، استقرار امکانات بهداشتی و خدماتی جهت ارایه خدمات ضروری می باشد. به همین روی، فرآیند اسکان امری پیچیده  بوده که با توجه به تعداد افراد اسکان داده شده، محیط اسکان، نوع حادثه ی رخداده و … باید با برنامه ریزی و اقدام صحیح و نیاز همکاری تنگانگ بین سازمانی مختلف، انجام گیرد.

تمرین عملیاتی اسکان اضطراری شهر تهران از ساعت شش صبح روز چهارشنبه و با سناریوی رخداد زلزله، در محدوده بوستان ولایت تهران به اجرا درآمد. بر اساس سناریوی این تمرین عملیاتی، در پی زلزله ۷/۶ ریشتری در گسل ری، نیرو‌های عملیاتی ملزم شدند تا اقدام به برپایی یک اردوگاه اسکان اضطراری با ظرفیت ۳۰۰ چادر نمایند. در کنار آن نیز اقدامات مربوط به تامین امنیت، توجه به سلامت روان، ایجاد مسیر‌های اضطراری، بهداشت محیط و برپایی سرویس‌های بهداشتی، استقرار نانوایی و تامین آب و برق و سوخت و … اجرا شد. به شکل کلی در این عملیات بیش از ۵۵ عملکرد اجرا شده و مورد ارزیابی قرار گرفت.  حضور نیروهای مردمی دوام و داوطلبان هلال احمر نیز از دیگر نقاط قابل توجه در این تمرین بود. همچنین بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته، در این تمرین برای اولین بار گروه‌ها و افراد دارای معلولیت و کودکان دیده شدند و تمرین‌هایی برای آنان انجام شد. توجه به سلامت روان و ارتقاء تاب‌آوری هم در این تمرین مورد توجه قرار گرفت.

در جریان برگزاری این مانور، علاوه بر ناظران عملیاتی، مسئولین از جمله علیرضا زاکانی، شهردار تهران، سردار عباسعلی محمدیان، رئیس پلیس پایتخت، محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، ترکی، معاون دادستان کل کشور، صادق محمودی، رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر، حمیدرضا خانکه، دبیر بورد تخصصی سلامت در بلایا و فوریت ها،  قدرت‌الله محمدی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران، حامد یزدی مهر، مدیرکل بحران استان تهران، و اسماعیل نجار، رئیس سابق سازمان مدیریت بحران کشور در محل حاضر شده و اقدام به بازدید و نظارت میدانی از شرایط و نحوه برگزاری مانور کردند.

باید اشاره داشت که در این تمرین ارزیابان سازمان ها، دانشگاهی، تخصصی و نیز دوام حضور داشته و ارزیابی لحظه به لحظه تمرین و ثبت نقاط مثبت و نیز نقاط قابل ارتقا، انجام گرفت تا در جهت ارتقای برگزاری تمرین های آتی مورد استفاده قرار گیرد.

در پایان لازم است که از زحمات جناب آقای دکتر علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران وهمچنین معاونت های محترم این سازمان و نیز سایر سازمان های مشارکت کننده، که در طی ماه های گذشته و با برگزاری جلسات متعدد و تمرین های مباحثه محور، اجرای این تمرین را برنامه ریزی کردند، تشکر و قدردانی به عمل آورد.